2008 yılında ABD'de yaşanan bankacılık krizi, dünya ekonomisini etkileyen en büyük krizlerden biridir. Bu kriz, ABD ekonomisindeki mortgage (ipotek) piyasasındaki sorunlarla başladı ve daha sonra diğer finansal piyasalara da yayıldı. Bu makalede, bankacılık krizinin nedenlerini, etkilerini ve piyasalar üzerindeki sonuçlarını inceleyeceğiz.
Bankacılık Krizinin Nedenleri
ABD'deki mortgage piyasasındaki sorunlar, krizin ana nedeniydi. Kriz, mortgage şirketlerinin riskli krediler vermesi ve bu kredileri yatırım bankalarına satarak, hızla büyüyen bir borç piyasası yaratmaları ile başladı. Bu riskli kredilerin geri ödenmesinde sorunlar yaşanmaya başladı ve mortgage piyasasında ödeme güçlüğü çeken borçluların sayısı arttı.
Bu sorunlar, kredilerin yeniden finanse edilmesi ve yeniden paketlenmesi yoluyla gizlenmeye çalışıldı. Ancak, borçluların ödeme yapamaması ve evlerini kaybetmeleri sonucunda, mortgage piyasasında büyük bir çöküş yaşandı. Bankalar ve yatırım şirketleri, mortgage piyasasındaki borçların büyük bir kısmını ellerinde bulundurduklarından, bu çöküş, finansal sistemde büyük bir kriz yarattı.
Bankacılık Krizinin Etkileri
Bankacılık krizi, birçok banka ve yatırım şirketinin iflas etmesine neden oldu. Bu şirketlerin iflası, dünya ekonomisindeki durgunluğa ve işsizlik oranlarında artışa neden oldu. Ayrıca, bankalar ve yatırım şirketlerinin iflası, finansal sistemde büyük bir güvensizlik yarattı ve birçok insanın tasarruflarını kaybetmesine neden oldu.
Piyasalar Üzerindeki Sonuçları
ABD bankacılık krizi, piyasaları da olumsuz etkiledi. Bu kriz, dünya genelinde hisse senedi piyasalarının düşmesine neden oldu. Ayrıca, petrol fiyatları, krizin etkisiyle düştü ve bu durum, petrol ihracatçısı ülkelerin ekonomilerini de olumsuz etkiledi. Kriz, ayrıca döviz piyasalarında da dalgalanmalara neden oldu.
Tablo 1: ABD Bankacılık Krizinde 10 Büyük ABD Hissesi Senedi Performansı
Tablo 1 10 büyük ABD hisse senedinin kriz öncesi hisse fiyatlarına ve kriz sonrası en düşük hisse fiyatlarına göre sıralanmıştır. Tablo ayrıca, en düşük fiyatların ne zaman gerçekleştiğini ve hisse senedi fiyatlarındaki değişim oranlarını da göstermektedir. Tablo, hisse senetlerinin krizden nasıl etkilendiğini ve yatırımcıların ne kadar kayıp yaşadığını gösteriyor. Bu verilerin ışığında, hisse senetlerinin kriz sırasında nasıl etkilendiği açıkça görülüyor. Bankaların hisse senetleri özellikle büyük bir düşüş yaşamıştır, Citigroup gibi bazı bankalar hisse fiyatlarında %90'ın üzerinde kayıp yaşamıştır. Bununla birlikte, bazı şirketler bu krizden daha az etkilenmiştir. Örneğin, Apple hisse senetleri %12.45 oranında düşüş yaşamışken, Coca-Cola Co. hisseleri %28.07 oranında düşüş yaşamıştır.
Bir başka ilginç nokta da, finans sektöründeki şirketlerin hisse senetleri krizden daha fazla etkilenmiştir. Bu durum, finansal piyasalardaki sorunların krizi tetiklediğini ve bu sektörlerin krizden daha fazla etkilendiğini göstermektedir.
Etkileri devam eden ABD bankacılık krizi, ekonomik krizlerin neden olduğu durgunluğun dünya ekonomisine etkisi de büyük oldu. Bu kriz, dünya ekonomisi üzerindeki etkisini gösteren birçok veriyi değiştirdi. Tablo 2, dünya ekonomisindeki bu değişiklikleri gösteren birkaç önemli istatistiği özetlemektedir.
Tablo 2: Dünya Ekonomisi Üzerindeki ABD Bankacılık Krizi Etkileri
Sonuç olarak, ABD bankacılık krizi, dünya ekonomisi üzerinde uzun vadeli etkileri olan bir finansal kriz olarak kalmıştır. Bu kriz, finansal piyasalarda düzenleyici reformların ve denetimlerin artmasına neden oldu ve aynı zamanda dünya ekonomisinin istikrarlı bir şekilde büyümesi için önemli bir dönüm noktası oldu. Bu kriz, finansal sistemin karşılaştığı risklerin doğru bir şekilde yönetilmesi ve düzenlenmesi konusunda daha fazla bilinç yaratmıştır. Kriz Nasıl Çözüldü? 2008 ABD bankacılık krizi, ABD hükümeti ve merkez bankası olan Federal Reserve'in (Fed) müdahalesiyle çözülmeye çalışılmıştır. Kriz sırasında, bankaların iflas etmesi ve diğer finansal kurumların çökmesi riski, ekonomide büyük bir çöküşe yol açabileceğinden, hükümetin müdahalesi kaçınılmaz hale gelmiştir.
Hükümet, çeşitli finansal kurumlar için kurtarma planları oluşturarak iflasın önüne geçmeye çalışmıştır. Örneğin, AIG sigorta şirketi için 85 milyar dolarlık bir kurtarma planı uygulanmıştır. Benzer şekilde, Citigroup, Bank of America ve diğer birçok büyük banka için kurtarma paketleri hazırlanmıştır.
Ayrıca, Fed faiz oranlarını düşürerek ve para arzını artırarak piyasalara likidite sağlamıştır. Bu, piyasaların daha fazla çökmesini önlemiş ve ekonomiyi canlandırmaya yardımcı olmuştur.
2008 ABD bankacılık krizi, son derece karmaşık bir durumdu ve çözümü de öyle oldu. Ancak, hükümetin müdahalesi ve Fed'in önlemleri, daha büyük bir ekonomik çöküşü önlemeye yardımcı oldu. Bugün, finansal piyasalar hala krizin etkilerini hissediyor ve finansal kurumlar, düzenleyici otoriteler ve yatırımcılar, benzer bir krizin tekrar yaşanmaması için sürekli olarak çalışıyorlar.
Tabii çözülüp çözülmeme konusunda, halen devam etmesi konusunda çok fazla tartışma var. Varın da siz söyleyin şuan benzerlikler devam ediyor mu, edecek mi?
Kaynakça: Reuters. (2022, March 24). S&P 500 erases 2022 gains as inflation worries persist. Retrieved from https://www.reuters.com/markets/us/us-stocks-wall-st-set-open-lower-inflation-angst-2022-03-24/
CNN Business. (2022, March 24). Dow Jones Today. Retrieved from https://www.cnn.com/business/markets/dow-jones/
The New York Times. (2022, March 24). Stock Market Data. Retrieved from https://www.nytimes.com/interactive/2022/business/stock-market-data.html