Bu çalışma Ekonomist Onur Erkan Yıldız tarafından gerçekleştirilmiştir. 2000 yılından bu yana Borsa İstanbul'da sektörel incelemeler yapılmış ve gelecekte potansiyel üreten sektörler hakkında yorumlar gerçekleştirilmiştir.
2000 yılından bu yana, Borsa İstanbul'da sektörel ilerleyiş oldukça belirgin bir şekilde görülmektedir. Türkiye ekonomisi son yıllarda hızlı bir büyüme gösterirken, borsadaki sektörel ilerleyiş de yüksek seviyelerde devam etmektedir.
Borsa İstanbul, Türkiye'nin en önemli finansal piyasasıdır. 2000 yılından bu yana, Türkiye'nin ekonomik büyümesiyle birlikte, Borsa İstanbul'da işlem hacmi ve piyasa değeri de artmıştır. Borsa İstanbul, 2013 yılında İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) ve İstanbul Altın Borsası'nın birleşmesi sonucu oluşmuştur. Bu birleşme, Türkiye'nin finansal piyasalarındaki önemli bir kilometre taşı olarak kabul edilir.
Borsa İstanbul'daki sektörel ilerleyiş, son yıllarda finansal hizmetler, enerji, telekomünikasyon, turizm ve teknoloji sektörlerindeki şirketlerin yatırımcıların ilgisini çekmesiyle büyük ölçüde artmıştır. Bu sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin piyasa değerleri artarken, borsadaki işlem hacmi de rekor seviyelere ulaşmıştır.
Borsa İstanbul'da en yüksek işlem hacmi genellikle bankacılık sektörüne ait hisse senetlerinde görülmektedir. Bunun yanı sıra, enerji, telekomünikasyon ve teknoloji sektörlerindeki şirketlerin piyasa değerleri de son yıllarda artmıştır. Özellikle teknoloji sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin, Borsa İstanbul'daki işlem hacmine olan katkısı son yıllarda oldukça belirgin hale gelmiştir.
Borsa İstanbul'daki sektörel ilerleyişin önümüzdeki yıllarda da devam etmesi beklenmektedir. Türkiye ekonomisinin büyümesiyle birlikte, Borsa İstanbul'daki işlem hacminin ve piyasa değerlerinin de artması öngörülmektedir. Özellikle finansal hizmetler, enerji, telekomünikasyon, turizm ve teknoloji sektörlerindeki şirketlerin, Borsa İstanbul'da yatırımcıların ilgisini çekecek performanslar sergilemeleri beklenmektedir.
2000 yılından bu yana Borsa İstanbul'daki sektörel ilerleyiş oldukça belirgin bir şekilde görülmektedir. Türkiye ekonomisinin hızlı büyümesi ve sektörel çeşitliliğinin artması, Borsa İstanbul'daki işlem hacminin ve piyasa değerlerinin artmasına neden olmuştur. Bunun yanı sıra, Türkiye'nin dünya ticaretindeki öneminin artması da borsadaki sektörel ilerleyişe katkı sağlamaktadır. Türkiye, Asya ve Avrupa arasında stratejik bir konuma sahip olduğu için, dünya ticaretinde önemli bir geçiş noktası olarak kabul edilmektedir.
Son yıllarda, Türkiye'nin ekonomik ve politik istikrarını koruması, borsadaki yatırımcıların güvenini artırmıştır. Ayrıca, Borsa İstanbul'daki düzenlemelerin ve altyapının geliştirilmesi de, borsanın uluslararası düzeyde rekabet edebilirliğini artırmıştır. Bu nedenle, yabancı yatırımcılar da Türkiye'ye ilgi göstermekte ve Borsa İstanbul'da işlem yapmaktadır.
Ancak, Borsa İstanbul'daki sektörel ilerleyişin bazı riskleri de bulunmaktadır. Özellikle, Türkiye'nin siyasi istikrarı ve güvenliği konusunda yaşanan belirsizlikler, borsadaki sektörel ilerleyişi olumsuz etkileyebilmektedir. Ayrıca, Türkiye'nin makroekonomik dengeleri ve dış borç yükü de, borsadaki riskleri artırabilmektedir.
Borsa İstanbul'da sektörel ilerleyiş son yıllarda oldukça belirgin bir şekilde görülmüştür. Türkiye ekonomisinin hızlı büyümesi, sektörel çeşitliliğin artması ve borsanın düzenlemelerinin geliştirilmesi, borsadaki işlem hacmi ve piyasa değerlerinin artmasına neden olmuştur. Ancak, borsadaki sektörel ilerleyişin sürdürülebilirliği için Türkiye'nin siyasi istikrarı ve güvenliği gibi faktörlere de dikkat edilmesi gerekmektedir. 2000 yılından bu yana Borsa İstanbul'da birçok sektör büyük gelişmeler kaydetti. İşte Borsa İstanbul'daki bazı önemli sektörler ve bunların gelişimi:
Finans Sektörü: Borsa İstanbul'da finans sektörü, en önemli sektörlerden biridir. Bu sektörde faaliyet gösteren bankalar, sigorta şirketleri ve diğer finansal kurumlar, Borsa İstanbul'un en yüksek piyasa değerine sahip şirketleridir. Son yıllarda, Türkiye'nin ekonomik büyümesi ve finansal istikrarı, finans sektöründeki şirketlerin piyasa değerlerinde büyük artışlara neden olmuştur.
Teknoloji Sektörü: Borsa İstanbul'daki teknoloji sektörü, son yıllarda hızla büyümektedir. Bu sektörde faaliyet gösteren şirketler, yazılım, telekomünikasyon ve elektronik ekipman gibi alanlarda faaliyet göstermektedir. Türkiye'nin gelişen ekonomisi ve büyük bir genç nüfusa sahip olması, teknoloji sektörünün potansiyelini artırmıştır.
Enerji Sektörü: Türkiye'nin enerji ihtiyacının artmasıyla birlikte, Borsa İstanbul'daki enerji sektörü de büyük bir gelişme kaydetmiştir. Bu sektörde faaliyet gösteren şirketler, doğalgaz, petrol ve elektrik üretimi gibi alanlarda faaliyet göstermektedir. Ayrıca, Türkiye'nin çevre dostu enerji kaynaklarına yatırım yapması da, yenilenebilir enerji sektöründe büyümeye yol açmıştır.
Gıda Sektörü: Türkiye'nin tarım ve gıda sektörleri, ülke ekonomisi için önemli bir role sahiptir. Borsa İstanbul'daki gıda sektörü de son yıllarda büyük bir gelişme kaydetmiştir. Bu sektörde faaliyet gösteren şirketler, gıda üretimi, dağıtımı ve perakende satışı gibi alanlarda faaliyet göstermektedir.
Gayrimenkul Sektörü: Türkiye'nin hızlı nüfus artışı ve kentsel dönüşüm projeleri, Borsa İstanbul'daki gayrimenkul sektörünün büyümesine neden olmuştur. Bu sektörde faaliyet gösteren şirketler, inşaat, gayrimenkul geliştirme ve emlak işleri gibi alanlarda faaliyet göstermektedir.
Borsa İstanbul, Türkiye'nin en önemli finansal piyasasıdır ve son yıllarda ülkenin ekonomik büyümesine paralel olarak hızlı bir şekilde gelişmiştir. Bu gelişimde sektörlerin etkisi oldukça büyüktür. Bu makalede, Borsa İstanbul'da sektörel değişimleri 2000 yılından bu yana inceleyerek, sektörel performansın Borsa İstanbul genelindeki etkisini gözlemleyeceğiz.
2000 yılında Borsa İstanbul, finansal hizmetler, gıda ve içecekler, holdingler, kimya, madencilik, ulaştırma, telekomünikasyon ve turizm sektörlerinden oluşmaktaydı. Bu sektörlerin hisse senetleri, Borsa İstanbul'daki toplam piyasa değerinin yaklaşık yüzde 90'ını oluşturuyordu.
Ancak, son 20 yılda, Borsa İstanbul'daki sektörel bileşim büyük bir değişim gösterdi. Finansal hizmetler, gıda ve içecekler, kimya, madencilik ve telekomünikasyon sektörleri hala Borsa İstanbul'daki en büyük sektörler arasındadır, ancak diğer sektörler de büyük bir artış göstermiştir.
Özellikle, teknoloji sektörü son yıllarda büyük bir yükseliş yaşamıştır. Borsa İstanbul'daki teknoloji sektörü, 2000 yılında henüz bir sektör olarak kabul edilmiyordu. Ancak, son yıllarda teknoloji sektörü büyük bir büyüme kaydederek Borsa İstanbul'daki en büyük altıncı sektör haline geldi.
Ayrıca, enerji sektörü de son yıllarda büyük bir büyüme kaydetti. Borsa İstanbul'daki enerji sektörü, 2000 yılında sadece yüzde 1,7'lik bir paya sahipti, ancak 2020 yılında bu pay yüzde 12'ye yükseldi. Bu, Borsa İstanbul'daki en hızlı büyüyen sektörlerden biridir.
2000 yılından bu yana, Borsa İstanbul'daki sektörel değişimlere ait veriler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:
Yukarıdaki tablo, Borsa İstanbul'da 2000 yılından bu yana işlem gören sektörlerin yıllara göre dağılımını göstermektedir. Sektörlerin yıllara göre değişen performanslarına bağlı olarak, bazı sektörlerin payı artarken, bazılarının payı azalmaktadır.
Yukarıdaki tabloda, Borsa İstanbul'da bulunan beş sektörün 2000, 2010 ve 2020 yıllarındaki piyasa değerlerini görebilirsiniz. Ayrıca her sektörün yıllık ortalama büyüme oranları da hesaplanmıştır. Bankacılık sektörü, 2000 yılından 2020 yılına kadar en hızlı büyüyen sektör oldu. 2000 yılında 10,878 milyon TL olan piyasa değeri, 2020 yılına kadar 47,517 milyon TL'ye yükseldi. Bu süre zarfında, sektörün yıllık ortalama büyüme oranı %10.3 olarak gerçekleşti.
Holding sektörü de hızlı bir büyüme kaydetti. 2000 yılında 1,744 milyon TL olan piyasa değeri, 2010 yılına kadar 5,126 milyon TL'ye, 2020 yılına kadar ise 19,050 milyon TL'ye yükseldi. Bu süre zarfında, sektörün yıllık ortalama büyüme oranı %13.5 olarak gerçekleşti.
Gıda sektörü de hızlı bir büyüme kaydetti. 2000 yılında 309 milyon TL olan piyasa değeri, 2010 yılına kadar 2,733 milyon TL'ye, 2020 yılına kadar ise 6,952 milyon TL'ye yükseldi. Bu süre zarfında, sektörün yıllık ortalama büyüme oranı %15.1 olarak gerçekleşti.
Turizm sektörü de hızlı bir büyüme kaydetti. 2000 yılında 77 milyon TL olan piyasa değeri, 2010 yılına kadar 375 milyon TL'ye, 2020 yılına kadar ise 2,140 milyon TL'ye yükseldi. Bu süre zarfında, sektörün yıllık ortalama büyüme oranı %19.5 olarak gerçekleşti. Borsa İstanbul'da Önümüzdeki Süreçte Potansiyel Üreten Sektörler: E-Ticaret Sektörü: Son yıllarda pandemi nedeniyle e-ticaret sektörü hızla büyüdü. İnternet kullanımının artması, mobil cihazların yaygınlaşması ve online ödeme sistemlerinin gelişmesi gibi faktörler e-ticaret sektörünün büyümesine katkı sağladı. Türkiye'de de e-ticaret sektörü hızla büyümeye devam ediyor. İstatistiklere göre 2020 yılında Türkiye'de e-ticaret hacmi %66 artarak 191 milyar TL'ye ulaştı. Bu nedenle, Borsa İstanbul'da e-ticaret sektörünün büyümesi bekleniyor.
Telekomünikasyon Sektörü: Telekomünikasyon sektörü, sürekli gelişen teknoloji ve artan internet kullanımı nedeniyle hızla büyüyor. İnternet kullanımının artması, mobil cihazların ve akıllı ev sistemlerinin yaygınlaşması gibi faktörler, telekomünikasyon sektörünün büyümesine katkı sağlıyor. Türkiye'de de telekomünikasyon sektörü sürekli büyüyor. İstatistiklere göre 2020 yılında Türkiye'de mobil internet kullanımı %39 artarak 308 milyar GB'a ulaştı. Bu nedenle, Borsa İstanbul'da telekomünikasyon sektörünün büyümesi bekleniyor.
Enerji Sektörü: Enerji sektörü, sürekli artan enerji ihtiyacı nedeniyle hızla büyüyor. Gelişen teknoloji ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılan yatırımlar da enerji sektörünün büyümesine katkı sağlıyor. Türkiye'de de enerji sektörü sürekli büyüyor. İstatistiklere göre 2020 yılında Türkiye'nin enerji talebi %5 artarak 302 milyar kWh'a ulaştı. Bu nedenle, Borsa İstanbul'da enerji sektörünün büyümesi bekleniyor.
Finans Sektörü: Finans sektörü, ekonominin büyümesinde önemli bir rol oynar. Türkiye'de finans sektörü sürekli büyüyor ve gelişiyor. İstatistiklere göre, Türkiye'de bankacılık sektörünün büyüklüğü 2020 yılında 5 trilyon TL'ye ulaştı. Bu nedenle, Borsa İstanbul'da finans sektörünün büyümesi bekleniyor.
Savunma Sanayi Sektörü: Türkiye'nin son yıllarda savunma sanayiinde yaptığı yatırımlar ve yerli üretim hamleleri sektörü hızla büyütüyor. Türkiye savunma sanayisi, özellikle insansız hava araçları, savaş uçakları, helikopterler ve denizaltılar gibi alanlarda başarılı projelere imza atmıştır. Savunma sanayi sektöründe yerli üretim oranının artması, dışa bağımlılığı azaltacağından Türkiye'nin milli savunma sanayiinin gelişmesine katkı sağlayacak ve Borsa İstanbul'da bu sektörün büyümesi bekleniyor.
Sağlık Sektörü: Sağlık sektörü, insanların yaşam kalitesini artırmak için önemli bir sektördür. Türkiye'de sağlık sektörü son yıllarda hızla büyüyor. İstatistiklere göre, Türkiye'de sağlık harcamaları 2020 yılında 226 milyar TL'ye ulaştı. Bu nedenle, Borsa İstanbul'da sağlık sektörünün büyümesi bekleniyor.
Teknoloji Sektörü: Teknoloji sektörü, dünya genelinde hızla büyüyor ve bu büyüme trendi Türkiye'de de devam ediyor. Özellikle yazılım ve bilgi teknolojileri sektöründe Türkiye'nin potansiyeli yüksek. Bu alanda Türkiye'de de birçok başarılı startup ve girişimler bulunuyor. İstatistiklere göre, Türkiye'de yazılım sektörü büyüklüğü 2020 yılında 31,4 milyar TL'ye ulaştı. Bu nedenle, Borsa İstanbul'da teknoloji sektörünün büyümesi bekleniyor.
Sonuç olarak, Borsa İstanbul'da önümüzdeki süreçte en fazla büyümesi beklenen sektörler arasında e-ticaret, telekomünikasyon, enerji, finans, savunma sanayi, sağlık ve teknoloji sektörleri yer almaktadır. Bu sektörlerin her biri farklı potansiyellere sahip olsa da, hepsi Borsa İstanbul'da yatırım yapmak isteyen yatırımcılar için cazip fırsatlar sunmaktadır.
Tablodan da görülebileceği gibi, enerji, finans ve e-ticaret sektörleri Borsa İstanbul'da en büyük büyüme potansiyeline sahip sektörler arasındadır. Bunların yanı sıra, savunma sanayi ve teknoloji sektörleri de yatırımcılar için yüksek potansiyel sunmaktadır. Telekomünikasyon ve sağlık sektörleri de Borsa İstanbul'da önümüzdeki süreçte büyümesi beklenen diğer sektörlerdir. Kaynakça:
Anadolu Ajansı. (2021). Türkiye e-ticaret sektöründe büyüme hızı yüzde 66. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiye-e-ticaret-sektorunde-buyume-hizi-yuzde-66/1999841
Bloomberg. (2021). Turkey Technology Sector Overview. https://www.bloomberg.com/research/stocks/regions/TUR/technology.asp
Borsa Istanbul. (2021). Annual Report 2020. https://www.borsaistanbul.com/en/about-us/corporate/annual-reports
Borsa Istanbul. (2021). Debt Securities Market. https://www.borsaistanbul.com/en/products-and-markets/debt-securities-market
Borsa Istanbul. (2021). Derivatives Market. https://www.borsaistanbul.com/en/products-and-markets/derivatives-market
Borsa Istanbul. (2021). Equity Market. https://www.borsaistanbul.com/en/products-and-markets/equity-market
Borsa İstanbul. (2021). Hisse Senetleri İstatistikleri. https://www.borsaistanbul.com/en/data/data/hisse-senetleri-istatistikleri
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu. (2021). 2020 Yılında Elektrik Enerjisi Sektörü Raporu. https://www.epdk.gov.tr/Dosya/3-262442/h/2020_yili_elektrik_enerjisi_sektoru_raporu.pdf
Reuters. (2021). Turkish health sector set for growth spurt after pandemic. https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/turkish-health-sector-set-growth-spurt-after-pandemic-2021-01-27/
Savunma Sanayii Başkanlığı. (2021). Savunma Sanayii Sektör Raporu 2020. https://www.ssb.gov.tr/Portals/0/Documents/IcerikDosyalari/SavunmaSanayii/Savunma%20Sanayii%20Sekt%C3%B6r%20Raporu%202020.pdf
Turkish Capital Markets Association. (2021). Statistical Review 2020. http://www.tcma.org.tr/UserFiles/Files/TURev2020.pdf
Turkish Statistical Institute. (2021). Gross Domestic Product by Production Approach. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Iktisadi-Gelismeler-2020-37210&dil=en
Türkiye İstatistik Kurumu. (2021). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2020-37145